Trên đây là một vài ba ý bao gồm trong loạt bài bác phân tích mà nhà báo Alain Frachon tập hòa hợp từ những nội dung bài viết của ông trên báo Le Monde nhìn trong suốt giai đoạn từ năm 2014 đến vào đầu tháng 3/2022. Tác giả đưa những nội dung bài viết này vào tác phẩm có tên Un Autre Monde l’ère des dictateurs – Một trái đất Khác, Thời Đại của những Nhà Độc Tài, NXB Perrin, vừa ra mắt độc giả tháng 5/2022.
Tạp chí của diendanseovietnam.edu.vn xin tập trung vào sự trỗi dậy của Trung Quốc. Trong vượt khứ cũng như hiện tại, phương Tây, mà chủ yếu là Mỹ, « không sẵn sàng » với những biến đổi từ tổ quốc châu Á này.
Như tựa đề cuốn sách, Alain Frachon xác định ngay tự phần mở đầu : « Thế kỷ 21 là thời đại của Tập Cận Bình cùng Vladimir Putin. (…) ko gì chống cản china trở thành nền tài chính số 1 quả đât trong tương lai với lần đầu tiên từ khi nạm Chiến vật dụng Hai kết thúc năm 1945, khôn xiết cường số 1 trái đất sẽ không phải là một nền dân chủ ».
Từ một « đối tác thân thiện » mang lại « đối thủ toàn diện »
Cây bút của báo Le Monde viết tiếp : « Do trọng lượng về dân số, do là 1 nền tài chính năng động, Trung Quốc đương nhiên chiếm vị trí then chốt về chiến lược, qua đó làm đảo lộn tương quan lực lượng bên trên bàn cờ quốc tế, có tác dụng chao hòn đảo thế ách thống trị của phương Tây, làm biến hóa quan hệ thân Bắc khiếp với kết hợp Châu Âu, làm biến đổi cục diện của trái đất về ghê tế, về công nghệ ». (tr.9)
Trong vỏn vẹn 50 năm, china đã vươn lên gần như là từ nhì bàn tay trắng. Alain Frachon ghi nhận : vào những năm 1970, china không là « trung tâm » trong bất kỳ một nghành nào và trọng lượng kinh tế của nước đông dân này tính ra chưa đầy 1 % GDP núm giới. Bắc Kinh có vũ khí nguyên tử, có lực lượng hùng hậu nhất, nhưng không đủ để khiến « thiên hạ đề xuất khiếp sợ ».
Về phía phương Tây, kẻ thù của Hoa Kỳ giờ đây là Liên Xô. Không có ai bị mô hình của Liên Xô làm mê hoặc. Khối tư bạn dạng tự vì nắm rất nhiều lá chủ bài bác trong tay từ quân sự đến gớm tế, văn hóa, technology cao… với Trung Quốc giờ đây thì khác, kể từ thời điểm ông mập mạp châu Á này vươn vai thức dậy trong thập niên 1980.
Điều đáng quan tâm ở đấy là thông thường, bắt buộc cần khoảng 2 cố kỷ để một nước nhà trở thành một siêu cường, trung hoa chỉ cần phải có « 2 cố hệ » nhằm đạt cho đích. Frachon ghi nhận ở trang 15 vào tác phẩm Thời Đại của những Nhà Độc Tài : Trong 50 năm, Trung Quốc đã trở thành « tâm điểm » của tương đối nhiều vấn đề, nào là khí hậu, dịch tễ và bao gồm cả tài chính, công nghệ. Cũng ông vĩ đại châu Á này bây giờ là giữa những đầu tầu tăng trưởng của nuốm giới, là « hạt nhân trong các cuộc chạy đua vũ trang ». Đảng cùng Sản china hơn 100 năm tuổi ko chút khoác cảm, công khai minh bạch tuyên bố phương châm « cạnh tranh toàn diện với thế giới phương Tây : ghê tế, công nghệ mũi nhọn, tác động chính trị và sẵn sàng cho một cuộc đọ mức độ với quả đât tự vì và dân công ty về khía cạnh ý thức hệ ».
Đó chỉ là một sự tiếp tục lô-gic khi mà theo các dự phóng, « đến năm 2050, trung quốc chiếm trăng tròn % GDP toàn cầu. Mỹ rơi xuống hàng thứ bố sau Ấn Độ cùng với 12 % với Liên Âu bị đẩy xuống hạng tư với gần đầy 10 % GDP của rứa giới ». (tr.16)
Thêm một điểm xứng đáng ghi dấn khác : vào hai ráng hệ, trung quốc « không còn là một công xưởng của nắm giới, mà là 1 trong ông to con về công nghệ mũi nhọn, là công ty nợ của thế giới (kể cả cùng với Hoa Kỳ), và Bắc Kinh vẫn nhân lên vội đôi túi tiền quốc chống trong quy trình từ 2010 cho 2020 (…) Về bình an mạng hay đơn giản là về technology không gian, trung hoa đã trở nên tân tiến những một số loại vũ khí mang lại tương lai ». (tr.17)
Thịnh vượng không tốt nhất thiết mang lại dân nhà
Trong suốt quá trình « vươn dậy đó », trung hoa vẫn là một chính sách toàn trị. Alain Frachon ghi nhận trong một cuộc vấn đáp phỏng vấn trên đài phạt thanh France Inter :
« Dân chủ đem đến một sự hạnh phúc và hòa bình : vào một thời hạn dài, tôi đã ngỡ rằng đó là quy mô duy nhất, một chuẩn mực. Nắm nhưng, china đã chứng tỏ điều ngược lại. Trung hoa có một mô hình khác, với cùng một mức tiêu tốn cao, có tầm khoảng từ 300 cho 400 triệu dân thuộc tầng lớp trung lưu cùng sinh sống nghỉ ngơi thành thị. Cho đến nay, lịch sử hào hùng cho thấy, hội tụ hai nhân tố - một thế hệ trung lưu, sung túc và sinh sống ở thành thị, thì bằng cách này hay bí quyết khác, buôn bản hội sẽ dỡ mở hơn, tự do hơn. Trung quốc của ông Tập Cận Bình đi trái lại với quy mô đó ».
« Trong hai thế hệ, china đang từ bỏ một công ty đối tác thân thiện trở thành một địch thủ trên mọi nghành nghề dịch vụ (…) 1 phần kết trái đó đạt được là nhờ chi tiêu của Mỹ, của Nhật bản và cả Đài Loan vào Hoa Lục. China đã lặng lẽ âm thầm phát triển bộ máy kinh tế. Hoa Kỳ thì vẫn nhắm mắt trước phần nhiều hành vi giày đạp nhân quyền của Đảng cộng Sản Trung Quốc, của cả với biến cố Thiên An Môn năm 1989. Tổng thống Bush cha, rồi Bill Clinton thuộc tin tuởng dân chủ đem lại sung túc và hòa bình ». (tr.27).
Trung Quốc vươn vai trỗi dậy, đi từ thành công xuất sắc này đến thành công khác vào thời điểm phương Tây đi sai các nước cờ. Điều này đã làm « thay đổi đối sánh lực lượng trên bàn cờ thế giới ». Tác đưa cuốn Một nhân loại Khác, Thời Đại của các Nhà Độc Tài liệt kê ra một loạt phần lớn « vố đau » :
Về quân sự, quyết định can thiệp vào Afghanistan mùa thu 2001 xuất xắc chiến dịch quân sự chiến lược tại Irak hai năm tiếp đến có đem về những tác dụng gì tốt đẹp, xuất xắc trái lại « Cảnh tượng quân đội Mỹ vứt rơi Kabul, mùa hè 2021, chỉ làm xấu đi thêm hình ảnh của Hoa Kỳ ? ». Trong nghành kinh tế, trận đại hồng thủy tài chính 2008 đã phơi bày ra ánh nắng những « nhược điểm của một mô hình tư bản tự bởi vô trách nhiệm ».
Từ đầu thế kỷ 21, Trung Quốc đang vươn lên tới mức vị trí bậc nhất của nhân loại gần như trên phần nhiều phương diện (ngoại giao, quân sự, gớm tế, công nghệ cao…). Trong những lúc đó thì cả Hoa Kỳ lẫn Liên Âu gần như « liên tục trong vắt thủ ». Bởi vì tình thế, Nga và trung hoa đã xích lại ngay gần nhau. Niềm tin bài châu mỹ là keo dán sơn gắn kết hai ông Tập Cận Bình và Vladimir Putin với 1 cột mốc quan trọng đặc biệt là chuyến công du china của nguyên thủ Nga trăng tròn ngày trước lúc tuyên chiến, gởi quân sang xâm chiếm Ukraina.
Sắp ngừng 25 năm trước tiên của ráng kỷ 21, Mỹ phải đương đầu với một đối phương mà sự vững mạnh đã phần nào do thiết yếu Washington xây đắp ». Đương nhiên là Đảng cộng Sản trung quốc không « mảy may gồm ý định từ quăng quật thế độc quyền » điều hành và quản lý đất nước. Bắc gớm cũng chẳng có một nháng ý định nào nhằm đóng sứ mệnh « một đối tác dễ bảo của Mỹ trong nỗ lực xây cất một lẻ tẻ tự quốc tế mới ». (tr.27/28).
Phải chăng sẽ là động lực đẩy china xích lại ngay sát với Nga ?
Câu hỏi sau đó là với sức khỏe kinh tế, quân sự chiến lược và thực tế là trên tương đối nhiều mặt mà lúc này không còn phải chứng tỏ nữa, trung hoa muốn gì ? đơn vị báo Frachon trả lời : trước hết, sự vươn lên kỳ diệu trong hai cụ hệ vừa qua cho phép Bắc tởm phục thù, vĩnh viễn sang trang đa số thời kỳ 1850-1949, từng bị Mỹ, Châu Âu và của cả Nhật phiên bản xâm chiếm. Trung quốc cũng sẽ tìm lại vị trí là « trung trung ương của thế giới ». cơ mà liệu rằng trung quốc dưới sự lanh đạo của ông Tập Cận Bình gồm « thay ráng vào vị trí của Hoa Kỳ nhằm thống lĩnh thiên hạ »? Frachon trích dẫn một số chuyên viên Pháp như François Godement, Viện nghiên cứu và phân tích Montaigne –Paris, « không có thể Bắc Kinh biến siêu cường tiên phong hàng đầu để quán xuyến đa số chuyện trên cầm giới ». tại Washington, chũm vấn của tổng thống Joe Biden về hồ sơ Trung Quốc, Rush Doshi, có một chiếc nhìn khác trong bài tham luận đăng trên tạp chí Foreign Policy, mon 10/2020. Nhà nghiên cứu Mỹ này cho rằng china « muốn thống lĩnh luôn cả Uncle Sam ».
Một sự chung sống với rất nhiều sóng gió
Giữa nhị thái rất từ ý kiến của các chuyên viên Pháp với Mỹ được trích dẫn, Alain Frachon mang lại rằng, có lẽ còn quá sớm để nói tới « một đơn lẻ tự thế giới mới » mà trung quốc áp để để sửa chữa cho độc thân tự đã do Hoa Kỳ phác họa ra từ năm 1945 cho tới nay. Công ty báo của Le Monde ưu tiền về kịch phiên bản « quyền lực » trên nhân loại sẽ cần được chia sẽ giữa trung hoa với Hoa Kỳ và đó sẽ là 1 « cuộc phổ biến sống với rất nhiều xung khắc tối thiểu là vào 5 lĩnh vực » (tr.22) : đôi bên sẽ đọ mức độ với nhau về một cuộc chạy đua vũ trang, về công nghệ. China và Mỹ đứng trước nguy cơ nổ ra sự cố trong vùng Tây tỉnh thái bình Dương. Chiến trường thứ tư tương quan đến cuộc tranh giành ảnh hưởng tại mỗi định chế nhiều quốc gia, mỗi diễn bầy quốc tế. Nghành nghề duy tốt nhất trong mắt đơn vị báo Frachon nhưng Bắc Kinh cùng Washington hoàn toàn có thể tìm được một sân chơi chung chắc rằng là trong cố gắng chống chuyển đổi khí hậu.
Nghịch lý và cũng rất có thể là sự mới mẻ trong dục tình giữa nhì cường quốc ghê tế số 1 thế giới là lần thứ nhất trong định kỳ sử, hai tổ quốc hùng khỏe mạnh vừa là địch thủ vừa là công ty đối tác của lẫn nhau. Về chiến lược và chính trị Bắc gớm – Washington « kình địch » nhau, nhưng trung hoa và Mỹ lại là nhị nền tởm tế dựa vào vào lẫn nhau.
Chính chính vì thế mà trong quá khứ Hoa Kỳ đã từng có lần giúp trung hoa vươn lên, nhằm rồi bị bất ngờ vì sức bật phi thường của giang sơn châu Á này, cùng nay coi Bắc tởm là đối thủ tuyên chiến đối đầu đáng gờm, bắt nạt dọa kinh tế Mỹ. Nhưng hầu như tin xấu về nền kinh tế tài chính thứ nhì trái đất cũng đáng sợ không kém : chính sách zero covid của ông Tập Cận Bình đã tác động trực tiếp đến guồng trang bị công nghiệp Mỹ. Kịch bản dân số china đang từ bỏ 1,5 tỷ rơi xuống còn 720 triệu mang lại cuối thế kỳ này cũng là một trong những yếu tố mà các nhà quan ngay cạnh ở Washington quan sát và theo dõi sát. Cảnh xa Đảng cộng Sản trung hoa mất khả năng thỏa mãn nhu cầu những đòi hỏi của thế hệ trung lưu, không tạo thành đủ quá trình làm cho khoảng chừng 600 triệu sinh viên giỏi nghiệp hàng năm cũng là 1 yếu tố khiến các doanh nghiệp, các chính khách phương Tây lo ngại, bởi, « lần trước tiên trong một cuộc đọ sức, cả hai thuộc thực sự « không mong mỏi trông thấy nền tài chính của địch thủ sụp đổ ».
